KORRUPCIYAǴA QARSÍ GÚRESIW-DÁWIR TALABÍ

Ózbekstan Respublikasınıń 2014-jıl 14-mayda «Huqıq-buzarlıqlar profilaktikası haqqında»ǵı nızamınıń qabıl etiliwi múnásibeti menen mámleketimizde jınayatshılıqqa qarsı gúresiw salasında «korrupciyalıq huqıqbuzarlıq profilaktikası» áyne usı túrdegi huqıqbuzarlıqlarǵa qarsı gúresiwde ústin turatuǵın jónelis retinde tán alınadı. Sonı aytıw kerek, korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlar mámleket basqarıwı, jámiyet rawajlanıwı hám insan máplerine unamsız tásir kórsetiwshi hádiyse ekenligi hesh kimge sır emes. 
Haqıyqatında da, házirgi kúnde korrupciyalıq baylanıslarǵa iye bolǵan toparlasqan jınayıy strukturalar, ásirese onıń xalıqaralıq baylanıslarǵa iye bolǵan hám xalıqaralıq kólemde iskerlik kórsetip atırǵan strukturaları Ózbekstannıń milliy qawipsizligine hújim etiwshi eń qáwipli hám jámiyet sociallıq turmıs tárizine barlıq tarawları menen ajıralmas bolǵan júdá qáwipli hám quramalı hádiyseler bolıp tabıladı.
Korrupciyalıq huqıq-buzarlıqlarǵa berilgen táriyp hám   «Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası haqqında»ǵı nızam talaplarınan kelip shıǵıp, korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlar profilaktikasına tómendegishe anıqlama beriw múmkin: Korrupcıyalıq huqıqbuzarlıqlar profilaktikası bul- nızam hújjetlerine muwapıq huqıq tártibin saqlaw hám bekkemlew, korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlardı anıqlaw, sheshiw, aldın alıw, olardıń júzege keliw sebepleri hám buǵan múmkinshilik jaratıp berip atırǵan shárt-shárayatlardı anıqlaw, úyreniw hám saplastırıw maqsetinde mámleket shólkemleri hám basqa shólkemler, sonıń menen birge puqaralar tárepinen korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlardıń ulıwma, arnawlı, jeke tártiptegi hám viktimologiyalıq profilaktikasında qollanılatuǵın sociallıq, huqıqıy, shólkemlestirilgen hám basqa ilajlar sisteması bolıp tabıladı.
Bul boyınsha korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlar ulıwma profilaktikasınıń tómendegi ilajları ámelge asırıladı:
- korrupciyalıq huqıqbuzar-lıqlar túsinigi, túrleri, sociallıq qáwipi, júzege keliw formaları  haqqında maǵlıwmat berip, xalıqtı korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlarǵa qarsı gúresiwge qaratılǵan huqıqıy úgit-násiyatlawdı ámelge asırıw;
- tiyisli  mámleket shólkemlerine korrupciyalıq huqıqbuzarlıqtıń júz beriw sebepleri hám buǵan  múmkinshilik jaratıp  berip atırǵan  shárt-shárayatlardı saplastırıw haqqında usınıs nomaların kirgiziw;
- nızam hújjetlerinde ornatılǵan jaǵdaylarda hám tártipte normativ-huqıqıy hújjetler joybarlarınıń huqıqıy ekspertizasın ótkeriw;
- korrupciyalıq huqıqbuzar-lıqlar profilaktikası subektleri iskerligi haqqında jámiyetshilik pikirin úyreniwdi shólkemlestiriw hám ámelge asırıw, úyreniw nátiyjelerin ǵalaba xabar qural-larında jarıtıw;
- korrupciyalıq huqıqbuzar-lıqlar profilaktikası, olardıń júzege keliw sebepleri hám buǵan múmkinshilik jaratıp berip atırǵan shárt-shárayatlardıń ilimiy izertlewin shólkemlestiriw hám ámelge asırıw;
- korrupciyalıq huqıqbuzar-lıqlar profilaktikasında xalıqtıń belsene qatnasıwın xoshametlewge qaratılǵan ilajlardı islep shıǵıw hám ámelge asırıw;
- korrupciyalıq huqıqbuzarlıqlar profilaktikası boyınsha aldıńǵı xalıqaralıq tájiriybeni úyreniw, ulıwmalastırıw, óz-ara qarsı bolmaǵan qaǵıydalar hám tártipti milliy nızamshılıq hám huqıq qorǵaw iskerligine qollanıwın talap etedi.
Juwmaq etip aytqanda, házirgi waqıtta korrupciyaǵa qarsı gúresiwde óz sheshimin kútip turǵan máselelerdi olardı sheshiw tek ǵana ámeliy ilajlardı orınlaw emes, bálkim buǵan baylanıslı ilimiy izertlewlerdi alıp barıwdı da talap etedi.

Jánibek PIRNAZAROV
Rayonlıq yuridikalıq xızmet kórsetiw orayı bas yuriskonsultı